Porto sprayem malowane

Spacerując ulicami Porto rozglądajcie się uważnie. Miejcie oczy szeroko otwarte, zaglądajcie w zaułki i place. Jestem pewna, że oprócz wszechobecnych azulejos, eleganckich kamieniczek i wystawnych secesyjnych pałaców, zauważycie wtedy coś jeszcze.  Kolorowe wspaniałe graffiti, wielkie murale i bardziej niepozorne grafiki a nawet wielkoformatowe naklejki zdobią ściany, rozweselają stare drzwi i okiennice, ubarwiają budki telefoniczne i płoty. Porto to wielka otwarta galeria sztuki ulicznej. A najlepsze jest to, że nie potrzeba nawet biletu wstępu, żeby ja zwiedzić :)

Porto jest domem kilku światowej renomy artystów street-artu. Tutaj mieszkają i tworzą między innymi: Costah, Godmess i Hazul. 
Twórczość Costah zwróciła naszą uwagę już podczas pierwszej przechadzki ulicami Porto, z dzielnicy Lapa do centrum. Nie dało się po prostu przejść obojętnie obok malunków radośnie wyglądających ptaków wszelkiej maści i rozmiarów, zerkających na nas ze ścian mijanych budynków. Potem trafiliśmy na wszechobecny w Porto motyw przytulonych do siebie  dwóch małych uroczych postaci, jakby żywcem wyjętych z kreskówki. Które notabene okazały się sporych rozmiarów naklejkami, co wyjaśnia ich powszechność ;) To również dzieło Costah, podobnie jak setki innych różnorodnych graffiti, które spotykaliśmy na każdym kroku wędrówek po mieście. 

Inny artysta, który od kilku lat z wielkim sukcesem dekoruje sprayem mury Porto to Hazul. Jego murale to prawdziwe dzieła sztuki. Zobaczywszy raz prace Hazula już zawsze rozpoznacie jego charakterystyczną, fantazyjną kreskę i plakatowy styl. Weźmy na przykład taką misternie udekorowaną rybę ze ściany na placyku w pobliżu wieży Clerigos (skrzyżowanie Rua Miguel Bombarda i Travessa de Cedofeita) - czyż nie jest obłędna? Porto jest tak pełne Hazulowych prac, że w roku 2015 artysta zdecydował się wydać własnym kosztem mapę Porto z lokalizacją 66 swoich murali. Część z nich  prawdopodobnie dziś już nie istnieje ale przybyły też nowe, bo sztuka uliczna ma to do siebie, że jest zmienna i dynamiczna. Widać to na wielu ścianach w Porto, gdzie na wspólnej przestrzeni zgodnie koegzystują prace kilku artystów, częściowo przysłonięte przez kolejne warstwy farby i napisy.

Ryba Hazula przy wieży Clerigos

Jedna ściana i czterech artystów. Od lewej grafiki: Chei Krew, Godmess, Costah i Hazul

Artystyczny bałagan na murze ;)

Autor nieznany

Czy już wspominałam o tym, że uwielbiamy krowy? ;)

Ufoludek autorstwa Hugo Sousa

Polski akcent na scenie street artu w Porto: prace artystki polskiego pochodzenia, Berri Blue

Mural Godmess

Oprócz tych wielkich, z daleka rozpoznawalnych 'writers', jak nazywają siebie artyści sztuki ulicznej, Porto ma też całe rzesze mniej znanych grafficiarzy. Wspólnie dodają miastu koloru, odmładzają je. Street art to w Porto już pewnego rodzaju dziedzictwo, na równi z azulejos i Portem ;)
Ale nie zawsze tak było. Aż do roku 2013 wszelkie formy sztuki ulicznej były zakazane a  ulice Porto patrolowała specjalna ekipa 'anty-graffiti', która pracowicie zamalowywała białą farbą wszelkie nowe murale. Pech chciał, że pewnego dnia brygada porządkowa zamalowała jedną z prac Hazula. Efekt był niesamowity i natychmiastowy: rozpętała się prawdziwa 'wojna graffiti' pomiędzy urzędem miasta a artystami.  Obie grupy prześcigały się w działaniach: biała farba pokrywała za dnia kolejne murale, które pojawiały się w całym Porto jak grzyby po deszczu. Sami twórcy graffiti postanowili z tym walczyć swoją najsilniejsza bronią czyli...sprayem. Na każdym zamalowanym przez anty-graficiarzy kawałku ściany kolejnej nocy pojawiała się czarna gruba pozioma krecha i zdanie: Continua a pintar, czyli 'będziemy wciąż malować'.
Na całe szczęście dla artystów, i dla samego Porto, sytuacja uległa zmianie pod koniec 2013 roku, kiedy miasto zyskało nowego burmistrza. Rui Moreira nie tylko zniósł zakaz malowania nowych murali ale zapoczątkował akcję wspierania rozkwitającej sztuki ulicznej. Jego marzeniem było aby Porto stało się 'Płynnym miastem...gdzie wszystko może zdarzyć się wszędzie' a street art był idealnym narzędziem aby tą ideę wprowadzić w życie.
Dzisiaj Porto docenia swoją sztukę uliczna, kochają ją przyjezdni oraz sami jego mieszkańcy :) Od roku 2013 zorganizowanych zostało kilka fantastycznych projektów, jak na przykład ten we współpracy z portugalską Spółka Energetyczna na Ulicy Kwiatów (Rua das Flores), niedaleko dworca Sao Bento. Na Rua das Flores można zobaczyć dom cały w kwiatach, a jakże, ale też bajecznie kolorowe, przypominające okładki wielkich książek skrzynki elektryczne. Władze Porto zleciły ich ozdobienie miejscowym artystom i grafikom a efekt końcowy jest zachwycający. Uważne oko rozpozna style całej śmietanki street artu z Costah i Hazulem na czele. Na niektórych skrzynkach widnieją też portugalskie napisy w dialekcie Porto, które podobno są nieomalże nieprzetłumaczalne ;) Podobna inicjatywa odmieniła całkowicie wizerunek sześciu budek telefonicznych przy Avenida dos Aliados, dokąd nam (niestety!) nie udało się dotrzeć. 

Na Rua das Flores nie brakuje kwiecia ;)

...ani koloru!

Ta seria skrzynek szczególnie mnie zachwyciła!

Tytułem podsumowania: jeśli będziecie w Porto to nie zapomnijcie o tej młodej, kolorowej twarzy miasta, jaką jest sztuka uliczna. Dajcie się zaskoczyć, zainspirować; oglądajcie, wyszukujcie nowe murale, które mogą pojawić się dosłownie z dnia na dzień. I jakbyście zauważyli jakieś nowe graffiti z krową, to proszę, dajcie znać ;)